Nazwa choroby pochodzi od nazwiska niemieckiego neurologa i psychiatry Aloisa Alzheimera, który naukowo opisał ją w roku 1906 na podstawie obserwacji 51-letniej pacjentki, przyjętej do szpitala z objawami otępienia. Najogólniej rzecz ujmując, problemem jest neurozwyrodnieniowe i postępujące schorzenie ośrodkowego układu nerwowego, którego objawem jest właśnie otępienie, nasilające się w wielu sferach życia chorego.
Początek choroby ujawnia się przeważnie po 65. roku życia, a w jej przebiegu wyróżnia się trzy fazy:
1. Okres utajenia – w funkcjonowaniu danej osoby nie występują uchwytne zmiany (jednak biologicznie postępują one w ośrodkowym układzie nerwowym).
2. Okres łagodnych zaburzeń poznawczych – występują już pewne objawy psychopatologiczne głównie dotyczące zaburzeń pamięci, lecz na tyle delikatne, że nie wiążą się one z zaburzeniami w codziennym funkcjonowaniu pacjenta.
3. Okres rozwiniętej choroby – stwierdza się obecność nasilonych objawów spełniających uznane kryteria diagnostyczne choroby Alzheimera.